Sheeko dhaqameed Soomaali ah waa qayb muhiim ah oo ka mid ah suugaanta iyo hiddaha dadka Soomaaliyeed. Sheekooyinka dhaqanka waxay gudbiyaan xikmad, dardaaran, iyo casharro ku saabsan anshaxa iyo sida looga falgalo duruufaha kala duwan ee nolosha. Waxa kale oo ay gacan ka geystaan ilaalinta hidaha iyo dhaqanka Soomaalida jiilba jiil. Hoos waxaa ku qoran sheeko dhaqameed caan ah:
### **Sheekadii Dameerkii iyo Libaaxa**
Maalin maalmaha ka mid ah, dameer iyo libaax ayaa si lama filaan ah isku helay. Libaaxii wuxuu damcay inuu dameerka cuno, maadaama libaaxu yahay boqorka duurka oo aan ka leexan hilibka. Laakiin, dameerkii si xariifnimo leh ayuu libaaxa ula hadlay.
Dameerkii wuxuu ku yiri:
"Boqorkii duurkaow, waad cuni kartaa hilibkeyga, laakiin marka hore waxaad ogaataa in aan dhadhamo qadhaadh. Haddii aan kuu sheego sababta, waxaad iga faa’iidi doontaa."
Libaaxii ayaa la yaabay oo waydiiyay sababta uu dameerku qadhaadh u yahay. Dameerkii wuxuu yiri:
"Sababta waa in dadka iyo xooluhu ii arkaan doqon, mar walbana ay igu xadgudbaan. Maalinta oo dhan waxaa igu socota cay iyo caajisnimo, taasina waxay hilibkeyga ka dhigtay mid aan macaan lahayn."
Libaaxii ayaa qoslay oo wuxuu yidhi:
"Xikmad weyn baad leedahay dameerow, doqonimada laguugu sheego waa khasaare." Intaas kadib, libaaxii wuxuu ka tanaasulay inuu dameerka cuno, isagoo ku fikiraya inuu ka faa’iido sheekadiisa dheeraadka ah.
Markii libaaxii sii dhaqaaqay ayuu dameerkii isagana baxsaday, isagoo niyadda ku haya in xikmad iyo hadal wanaagsan mararka qaar ka badbaadin karaan dhibaato weyn.
### **Casharka Sheekada**
Sheekadan waxay tusaale fiican ka bixinaysaa xikmadda iyo sirta nolosha. Waxay baraysaa in xariifnimo iyo caqli la adeegsado ay kaa badbaadin karto xaalado adag. Dadka Soomaaliyeed waxay sheekooyinka noocan ah u isticmaalaan sidii cashar iyo waano loogu gudbiyo anshaxa iyo aqoonta dhalinyarada.